حقوق ابن سبیلحقوق ابن سبیل از مسائلی است که در قرآن کریم به آن پرداخته شده است. فهرست مندرجات۱.۱ - پرداخت حقوق بدون تبذیر ۱.۲ - ادای حقوق ابن سبیل ۲ - لزوم پرداخت حق ابن سبیل ۳ - خمس ۳.۱ - ابن سبیل از ذریه پیامبر ۳.۲ - نشانه ایمان به خدا و قرآن ۴ - زکات ۴.۱ - وجوب پرداخت از زکات ۴.۲ - اقتضای علم و حکمت خدا ۵ - فیء ۵.۱ - توزیع عادلانه ثروت ۵.۲ - مصداق تقواپیشگی ۵.۳ - ابن سبیل از ذریه پیامبر ۶ - پانویس ۷ - منبع ۱ - وظیفه پیامبر خدا۱.۱ - پرداخت حقوق بدون تبذیرپیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم، موظف به ادای حقوق در راه ماندگان، بدون تبذیر: و ءات ذا القربی حقه... و ابن السبیل و لاتبذر تبذیرا. ۱.۲ - ادای حقوق ابن سبیلپیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم، موظف به ادای حقوق در راه ماندگان: فـات ذا القربی حقه و المسکین و ابن السبیل... ۲ - لزوم پرداخت حق ابن سبیلپرداخت حق در راه ماندگان، امری لازم: و ءات ذا القربی حقه... و ابن السبیل... فـات ذا القربی حقه... و ابن السبیل... ۳ - خمس۳.۱ - ابن سبیل از ذریه پیامبردر راه ماندگان از ذریه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم (سادات) صاحب حق واجب از خمس درآمدها: و اعلموا انما غنمتم من شیء فان لله خمسه و للرسول و لذی القربی... و ابن السبیل.... (با توجه به این که «غنمتم» در هر نوع فائده عمومیت دارد. شامل هر نوع درآمدی می‌شود و مقصود از «ابن السبیل» در آیه فوق براساس روایات متعدد، در راه ماندگان از ذریه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم است.) و ءات ذا القربی حقه... و ابن السبیل.... (مقصود از «ذاالقربی» ذریه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم است. روایتی از امام زین العابدین علیه‌السّلام نیز همین مطلب را تایید می‌کند. نقل شده پس از نزول آیه فوق حضرت رسول صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم فدک را به حضرت فاطمه علیهاالسّلام اعطا کرد. این شان نزول قرینه است که این آیه مدنی است نه مکی و بنابراین مقصود از حق ابن سبیل نیز می‌تواند خمس باشد.) فـات ذا القربی حقه... و ابن السبیل... ۳.۲ - نشانه ایمان به خدا و قرآنپرداخت حق در راه ماندگان از خمس درآمدها، نشانه ایمان به خدا و قرآن: و اعلموا انما غنمتم من شیء فان لله خمسه و للرسول و لذی القربی... و ابن السبیل ان کنتم ءامنتم بالله و ما انزلنا علی عبدنا یوم الفرقان... ۴ - زکات۴.۱ - وجوب پرداخت از زکاتوجوب پرداخت بخشی از زکات به در راه ماندگان: انما الصدقت للفقراء... و ابن السبیل فریضة من الله... ۴.۲ - اقتضای علم و حکمت خدااختصاص حقی برای در راه ماندگان از زکات، مقتضای علم و حکمت خدا: انما الصدقت... و ابن السبیل فریضة من الله و الله علیم حکیم. ۵ - فیء۵.۱ - توزیع عادلانه ثروتتوزیع عادلانه ثروت، فلسفه اختصاص یافتن حقی از فیء برای در راه ماندگان: ما افاء الله علی رسوله من اهل القری فلله و للرسول و لذی القربی... و ابن السبیل کی لا یکون دولة بین الاغنیاء منکم... ۵.۲ - مصداق تقواپیشگیادای حق ابن سبیل از ذریه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم از فیء، مصداق تقواپیشگی: ما افاء الله علی رسوله من اهل القری فلله و للرسول و لذی القربی... و ابن السبیل... و ما ءاتیکم الرسول فخذوه و ما نهیکم عنه فانتهوا و اتقوا الله.... (امر «اتقوا الله» در ذیل آیه، پس از بیان حکم «فیء» و این که هرچه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم امر کرد، باید پذیرفت و از هر چه نهی کرد، باید امتناع ورزید، می‌تواند به منزله ذکر عام پس از خاص باشد؛ یعنی عمل به حکم فیء، از مصادیق تقوا است.) ۳.۱ - ابن سبیل از ذریه پیامبردر راه ماندگان از ذریه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم، برخوردار از حق فیء: ما افاء الله علی رسوله من اهل القری فلله و للرسول و لذی القربی... و ابن السبیل.... (در روایات، مقصود از ابن سبیل ذریه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم هستند. گفتنی است: که «فیء» به غنایمی اطلاق می‌شود که بدون جنگ در اختیار مسلمانان قرار گیرد.) ۶ - پانویس۷ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲، ص۱۹۶، برگرفته از مقاله «حقوق ابن سبیل». رده‌های این صفحه : ابن سبیل | موضوعات قرآنی
|